Keuzes en zeggenschap

 

De volgende vragen en antwoorden over keuzes en zeggenschap over de crematie-as zijn afkomstig uit de juridische adviesrubriek van mr W.G.H.M. van der Putten op www.uitvaart.nl. Juridisch adviesbureau Van der Putten te Velp is gespecialiseerd in het lijkbezorgingsrecht en het bestuursrecht. Het bureau geeft adviezen en voert zonodig gerechtelijke procedures. 


Mr. Van der Putten schrijft boeken, artikelen en commentaren bij rechterlijke uitspraken, geeft lezingen en heeft functies bij diverse bedrijven en organisaties.
 

Wie is de wettelijke eigenaar van de as?
De persoon die opdracht heeft gegeven voor de crematie is de persoon die zeggenschap heeft over de bestemming van de as. Het is niet zo dat erfgenamen samen mogen beslissen over een asbus of urn. Het is ook niet zo dat kinderen samen mogen beslissen over de bestemming van de as. De wetgever heeft slechts 1 persoon aangewezen: de opdrachtgever van de crematie. Die mag volgens de wet beslissen. En hij of zij kan zijn of haar zeggenschap doorgeven.
 
Waarom moet de as een maand bij het crematorium blijven?
Oorspronkelijk ligt er de gedachte achter, dat Justitie nog de tijd en gelegenheid moet kunnen hebben om de as in beslag te nemen om strafbare feiten op te kunnen sporen.


Het stamt uit de tijd, 50 jaar geleden, dat de wetgever crematie schoorvoetend toe stond en bang was voor het makkelijk kunnen verdonkeremanen van strafbare feiten. Dat iemand met een messteek om het leven is gebracht, kun je na crematie niet meer zien. Wellicht kun je nog wel bepaalde vergiften achterhalen, was de gedachte.



Inmiddels lijkt dit idee door de wetgever wel verlaten want er zijn geen voorbeelden bekend dat Justitie ooit as heeft onderzocht.
 Wat ook nog meespeelt voor de wetgever om het nu niet te veranderen, is dat er een soort bezinningsperiode is. Als iemand de as direct na crematie zou verstrooien, maar er later spijt van zou krijgen, is het te laat.
 
Mijn zus en ik willen niet dat vader de as van onze moeder uitstrooit. Mag hij dit zomaar doen, of zijn hier regels voor?
Ja, hier zijn wettelijk regels voor. De belangrijkste regel is dat de wens van de overledene gevolgd moet worden. Maar dan moet die wens natuurlijk wel bekend zijn. De overledene moet ze opgeschreven hebben (in een codicil) of hebben laten opschrijven (in een testament), dan wel minstens mondeling kenbaar hebben gemaakt. 

De persoon die opdracht heeft gegeven voor de crematie is de persoon die mag beslissen wat er met de as gebeurt. Maar hij of zij moet wel de wens van de overledene volgen, niet zjin of haar eigen wens.


Als de wens van de overledene niet bekend is, kan die wens natuurlijk niet gevolgd worden. Dan kan de opdrachtgever eigen inzichten volgen.



Als er tussen nabestaanden verschil van mening is of de as verstrooid moet worden dan moet worden bijgezet, is het verstandig om te kiezen voor bijzetting. Er zijn diverse rechtszaken bekend over de bestemming van as, waarbij er de keuze was tussen verstrooien of bijzetten. In alle gevallen vonniste de rechter - dat als de mening van de overledene niet bekend was - de asbus moest worden bijgezet. Simpelweg omdat de as later altijd nog kon worden verstrooid. Maar dat na verstrooiing geen bijzetting meer mogelijk was.

 
Hoe lang bewaart het crematorium de as?
In het algemeen is niet te zeggen hoe lang een crematorium de as bewaart, als de opdrachtgever van de crematie geen aanwijzing geeft wat er met de as moet gebeuren. Dat verschilt van crematorium tot crematorium.



In het algemeen geldt de regel dat de houder van een crematorium de asbus volgens de wet minstens 10 jaar moet bewaren, alvorens de asbus te mogen ruimen. Ruimen gebeurt door de as te verstrooien.


Maar veel crematoria willen niet tien jaar verantwoordelijk zijn voor het bewaren van de as, als de opdrachtgever van een crematie niet van zich laat horen. Men kan dan bijvoorbeeld in algemene voorwaarden (of bij gemeentelijke crematoria in een beheersverordening) regelen dat men de as bijvoorbeeld na een jaar zal verstrooien als er van de opdrachtgever geen andere opdracht komt.



Wat beslist niet mag, is dat het crematorium een asbus zomaar aan andere nabestaanden geeft, als de opdrachtgever niets van zich laat horen. Het crematorium moet wachten op de opdrachtgever. Alleen als het crematorium de asbus mag ruimen - en dat zal in veel gevallen formeel pas na 10 jaar mogen - mag het de asbus aan andere nabestaanden geven. In plaats van de ruiming. Pas dan heeft namelijk de opdrachtgever geen rechten meer.



Bij sommige crematoria ligt die termijn dus op 10 jaar. Bij anderen soms op 1 jaar. Vraag na welke termijn voor uw crematorium geldt.
 
Mag de as van verschillende overledenen worden gemengd in een urn?
Het mengen van as, als je de bedoeling hebt om de as te bewaren en bij te zetten, is verboden. Tenminste vanuit de optiek van het bewaren van de as van de individuele personen X en Y. Je moet as individueel bewaren en altijd tot 1 persoon kunnen herleiden. 
De zaak ligt anders, als de as – vanuit de optiek van de wetgever – wordt verstrooid. Dan hoeft de as niet herleidbaar te zijn.



Het is mogelijk om aan de wens van de nabestaanden om de as van vader en moeder te vermengen en in één urn te bewaren (in de urnentuin van een begraafplaats, of elke andere plek) te voldoen, als je deze vermenging ziet als verstrooiing in de zin van de wet. Wat is daar het nut van, om het juridisch als verstrooiing te zien? Heel eenvoudig: de opdrachtgever doet - door het mengen formeel te laten aanmerken als verstrooien - afstand van het recht om nog individueel de as van vader of van moeder op te kunnen vragen.



Samenvattend: ja, de as kan gemengd worden bewaard. Maar omdat de as dan niet meer tot een individu herleidbaar is, staat het mengen wettelijk gelijk met verstrooiing. Dat betekent dat u afstand doet van het recht om de as ooit nog te herleiden tot individuele personen. 
 Overigens is het ook denkbaar de as van 2 personen samen in 1 urn te bewaren zonder de as te mengen, bijvoorbeeld door 2 stevige plastic zakken met as in de urn te bewaren. Dan is de as wel weer herleidbaar tot een individu.
 
Wat gebeurt er met de as, bij crematie op kosten van de gemeente?
Bij een crematie op kosten van de gemeente beslist de gemeente wat er met de as gebeurt. 
De gemeente hoeft de as niet aan de familie te geven. Zij kan de as bijvoorbeeld anoniem verstrooien. Of de as pas aan familie of andere nabestaanden geven nadat de kosten van de crematie zijn voldaan. 

De gemeente moet wel rekening houden met de wens van de overledene, maar alleen als dat niet tot extra kosten leidt.


Een en ander hangt ook af van de concrete situatie. Als iemand zonder nabestaanden overlijdt, is er meer reden om met een bekende wens van de overledene rekening te houden, dan wanneer er wel nabestaanden zijn, maar dat die weigeren om voor de kosten op te komen. De gemeente kan wel goed zijn, maar hoeft ook geen gekke Henkie te spelen. Zolang de kosten van de crematie niet zijn vergoed aan de gemeente, hoeft de gemeente geen as aan nabestaanden ter beschikking te stellen.


De gemeente hoeft de as niet eeuwig ter beschikking te houden. Als nabestaanden aangeven niet te zullen betalen, kan de gemeente de as verstrooien.



Inderdaad kan de gemeente zelf beslissen aan wie zij de as geeft, maar wel binnen bepaalde grenzen. Als kind A de kosten betaalt, is het niet logisch en redelijk om de as aan kind B te geven, bijvoorbeeld. 

 
Als de grafrechten van een urnennis zijn verlopen, mag de rechthebbende dan de urn meenemen of moet deze op de begraafplaats blijven (en dan in een verzamelgraf)?
Jazeker mag een rechthebbende de urn meenemen. Dat mag altijd.


Men kan ook tijdens de looptijd van een urnnennis of een urnengraf halverwege bedenken iets anders met de urn te willen doen. Met lijken geeft het praktische problemen om de stoffelijke resten aan nabestaanden te geven, met urnen niet.


 
Mag je zo maar een asbus plaatsen op een bestaand graf?
De mogelijkheden moeten na te lezen zijn in de akte van uitgifte van het graf, eventueel in combinatie met het beheersreglement van de begraafplaats.



U kunt natuurlijk ook altijd even met de administratie van de begraafplaats overleggen, als deze documenten niet duidelijk zijn.

 
Mag je de as van een overladen dierbare thuis bewaren?
Dat is wettelijk zeker mogelijk. 

Van 1991 tot 1998 stond ook letterlijk met die woorden in de Wet op de lijkbezorging dat men een asbus thuis kon bewaren.



Sinds 1998 staat er iets ruimer geformuleerd in artikel 59 van de Wet op de lijkbezorging dat een asbus ter beschikking kan worden gesteld aan de nabestaande door of namens wie de opdracht tot de crematie is gegeven. Die kan de asbus dan niet alleen thuis bewaren of aan een familielid geven, maar de as ook onder nabestaanden verdelen of de as geheel of deels zelf verstrooien.
 

Ben je verplicht om een urn te kopen bij het crematorium waar de crematie plaats had?
Nee, u mag de urn overal kopen. Dus bij het crematorium maar ook in een uitvaartwinkel of via internet, zoals via deze webwinkel. U mag ook zelf een urn maken. Er zijn namelijk geen wettelijke eisen waaraan een urn moet voldoen. Het kopen van een urn via deze webwinkel kan u behoorlijk veel geld besparen.
 
Mag crematie-as los in een urn worden bewaard?
De as die na crematie vrij komt, wordt altijd in een asbus bewaard. Vroeger moest die asbus in haar geheel de urn in. Sinds de regels voor het bewaren en verstrooien van as zijn verruimd (10 april 1998), mag je stellen dat er niet meer per se een asbus in een urn moet. De as zou ook los in de urn mogen. 

De as mag namelijk sinds vorig jaar in alle soorten objecten bewaard worden, dus waarom dan niet rechtstreeks in een urn? Er zijn nu ook urnen in de handel met andere, smallere, formaten, waar geen gewone asbus in past. Daar kun je de as los in doen, maar het is wel zo praktisch om de as in een plastic zak of iets dergelijks te bewaren, zodat wanneer men de as ooit nog eens een andere bestemming wil geven, de as makkelijk hanteerbaar is.

 
Mag een urn met as van een hond bij gezet worden in een urnennis bestemd voor urnen van mensen?
Het is niet wettelijk verboden om de urn met as van een hond (of een ander gezelschapsdier) op een begraafplaats in een nis of in een graf bij te zetten. 
Houders van begraafplaatsen zijn vrij om te beslissen of zij aan een dergelijk verzoek tegemoet willen komen of niet. 

In het algemeen zou ik houders adviseren om niet aan dergelijke verzoeken tegemoet te komen. Ik ken gevallen waar op een begraafplaats ook een dier was bijbegraven, waar bezoekers ontsteld op reageerden. Maar u mag als houder van de begraafplaats natuurlijk een eigen afweging maken.
 
Is het toegestaan om een urn, begraven in een graf, te verplaatsen naar een andere begraafplaats?
Jazeker kan dat! Maar alleen met toestemming van de persoon op wiens naam het graf staat, de rechthebbende. Een ander familielid kan het niet vragen of althans niet laten uitvoeren zonder toestemming van de rechthebbende op het graf.
Er zijn geen vergunningen van de gemeente of iets dergelijks nodig.



Wat de kosten zijn, hangt af van de tarieven die de betreffende begraafplaats hanteert. Iedere begraafplaats heeft zijn eigen tarief voor de huur (grafrechten) van een graf of urnengraf. Die lopen soms erg uiteen. 
Ook de kosten van plaatsing van een urn verschillen van begraafplaats tot begraafplaats.


U moet het dus gewoon bij de administratie van de betreffende begraafplaats navragen.
 
Mag je een asbus opsturen naar het buitenland (China)?
Ik ken geen specifieke regels voor de verzending van een asbus naar China. Ik denk ook dat ze er niet zijn, want zulke regels hebben totaal geen zin.



Bij de verzending van een stoffelijk overschot in een kist zijn maatregelen van belang voor de volksgezondheid. Zoiets speelt bij crematieas helemaal niet. Ook gaat geen enkel land BTW of een andere belasting heffen bij de invoer van een asbus. De douane wil soms alleen maar weten wat er in een pakket zit en dan is een crematieverklaring in het Engels als bijsluiter voldoende.



U kunt natuurlijk bij de ambassade informeren of er specifieke regels of voorwaarden zijn. Naar mijn ervaring weten ambassades zich vaak met zo'n vraag geen raad. Maar u kunt het altijd proberen.
 
Mag je een urn met asbus als postpakket naar het buitenland versturen?
Er zijn geen regels voor verzending van een asbus naar een ander land. Voor zover ik weet bestaat dat in geen enkel land. Er zijn ook geen internationale verdragen over.



Vanuit mijn ervaring is het zo dat als je niets vraagt, maar gewoon naar het postkantoor gaat en de asbus als aangetekend pakketje verstuurt, hij gewoon aankomt. Misschien vraagt men aan de balie wat er in zit. U schrijft op een groen douane-stickertje 'asbus' en klaar.


Ik zou wel als voorzorg een verklaring van het crematorium dat dit de as is van persoon X die datum Y gecremeerd is, in het pakket bijsluiten. De meeste crematoria hebben standaard verklaringen in het Engels, juist voor dit soort situaties. Is geen wettelijk of internationaal (verdrags)voorschrift, maar het stelt misschien wel eventuele (douane)ambtenaren gerust. En het kost niets en is een kleine moeite.



Het enige punt bij dit soort verzending is, dat af en toe wel pakketjes verloren gaan. Die verdwalen soms in verre buitenlanden. Maar soms ook in eigen land. Ik heb enkele jaren geleden ook wel gehoord van een pakket in Nederland zelf, dat bij TNT Post zoek raakte. Ik weet dat TNT toen heel serieus is gaan zoeken waar dit pakket gebleven zou kunnen zijn, maar de zaak is nooit opgehelderd. Dat verbaast me niet, want ik maak in de praktijk ook mee dat de posterijen een pakket voor mijn buren bij mij afgeven of gewoon maar voor de deur leggen, of omgekeerd. En welke postbesteller weet zich dat na 2 maanden nog precies te herinneren?



Het risico van vermissing van een aangetekend pakket per post is erg klein, maar het kan. Als u zo'n risico niet wilt lopen, moet u het pakket een keer meegeven of meenemen als handbagage, als iemand op familiebezoek gaat. 
Daar geldt het zelfde voor: er zijn geen regels. Gewoon doen.
 
Als de asbus bij het crematorium is opgehaald, mag je dan zelf een urn kopen en deze vullen met as? Of moet dit altijd gedaan worden door crematoriumpersoneel?
Nabestaanden kunnen natuurlijk ook zelf de as verdelen of overgieten in een sierurn. Alleen vinden ze dat soms een beetje eng of weinig of niet piëteitvol en laat men het daarom over aan een crematorium. Maar dat hoeft niet.
 
Kan ik zelf as over meerdere mini-urnen verdelen?

Ja, u kunt dat zelf doen. Het is niet verplicht om dit door het personeel van het crematorium te laten doen.
 
Mogen we de as in de afzonderlijke urnen van vader en moeder mengen en in 1 urn terugplaatsen in de urnennis van het crematorium?
Een houder van een bewaarplaats voor urnen in een urnenmuur zal een voorkeur voor aparte urnen met aparte as hebben, omdat men wettelijk verplicht is om te registreren wiens as men bewaart. Maar eigenlijk is dat alleen mogelijk bij ongeopende asbussen, die aan de buitenkant zijn voorzien van een identificatie.
 Want zodra de asbus geopend is, is er toch geen zekerheid meer om wiens as het gaat.



U kunt de as deels mengen, of ook helemaal mengen, en aanbieden aan de houder van het crematorium of de begraafplaats waar de urnenmuur staat. 
Deze houder kan met een eerder geopende asbus niet meer met zekerheid registreren om wiens as het gaat. Maar dat is sinds 1998, toen het mogelijk werd om as thuis te bewaren en om as te verdelen over meerdere grote of kleine houders/bussen/sieraden of tussen nabestaanden of om deels te verstrooien, toch al niet meer mogelijk.



Gemengde as geldt juridisch gezien als verstrooide as, omdat de as niet meer identificeerbaar is als de as van een individu. 

De houder kan gewoon noteren dat hij as heeft gekregen van u, waarbij het volgens uw mededeling gaat om de as van uw ouders. Dat is feitelijk correct en voldoet aan de bedoeling van de wetgever om te administreren om wiens as het gaat. 

Alles wat u wenst (1 of 2 bussen en geheel of deels mensen) kan dus, alleen zal de administratie van de begraafplaats duidelijk moeten aantekenen dat het om gemengde as gaat. En om wiens as het gaat en volgens wiens mededeling dat zo is.
 
Mag ik zelf de urn uit de urnenmuur op een begraafplaats halen om deze vervolgens thuis te plaatsen?
Als u rechthebbende bent van de ruimte/nis waar de urn staat, kunt u dat laten doen. Waarschijnlijk stond de nis op naam van uw moeder, als uw vader eerder was overleden. U moet dan eerst de rechten over laten schrijven.



U mag zelf geen urn uit een urnenmuur halen. Dat staat gelijk aan grafschennis; alleen de beheerder van de begraafplaats is bevoegd om de urn uit de muur te (laten) halen.



winkelwagen

winkelwagen is leeg

bekijk winkelwagen!